Η αναίτια πίκρα στο στόμα
Η στοματική καυσαλγία είναι μία επώδυνη κατάσταση με αίσθημα καύσου στη στοματική κοιλότητα που προσβάλλει περίπου το 5% του πληθυσμού, ηλικίας μεταξύ 40-50 ετών. Ο ασθενής παραπονιέται για πόνο στη στοματική κοιλότητα ο οποίος είναι ανεκτός τις πρωινές ώρες, ωστόσο κατά τη διάρκεια της μέρας και ιδιαίτερα κατά τη νύχτα, επιδεινώνεται. Συχνά δε υπάρχουν διαμαρτυρίες για μεταβολές της γεύσης ή εμφάνιση “γεύση φάντασμα” (αίσθηση γεύσης που εκλύεται απουσία ερεθίσματος). Ο ασθενής αναφέρει πικρή γεύση χωρίς όμως τη παρουσία αντίστοιχου ερεθίσματος.
Δεδομένου ότι τα κλινικά ευρήματα είναι ασαφή, ο ασθενής με τέτοια ενοχλήματα ενίοτε ταλαιπωρείται με την επίσκεψη σε γιατρούς διαφορετικών ειδικοτήτων πχ οδοντιάτρους, παθολόγους, ΩΡΛ, δερματολόγους, νευρολόγους), οι οποίοι όμως δεν τα αντιμετωπίζουν πάντα ενδιαφέρον.
Πρέπει να λάβουμε υπόψιν ότι η αίσθηση της γεύσης είναι πολύ σημαντική για την επιτυχή υποστήριξη ενός διαιτολογικού προγράμματος. Έχει βρεθεί ότι πολλοί άνθρωποι τρώνε παραπάνω ποσότητα, μόνο κ μόνο διότι δεν αντιλαμβάνονται έγκαιρα τη γεύση της τροφής τους.
Τα συμπτώματα μπορεί να εντοπίζονται στην κορυφή της γλώσσας (συνήθως) στα πλάγια χείλη της γλώσσας, στη ράχη της γλώσσας, στα χείλη, στον προστομιακό βλεννογόνο, στην υπερώα, στο φάρυγγα, σε ιστούς που σχετίζονται με την άνω ή κάτω οδοντοστοιχία και στο στοματοφάρυγγα.
Επειδή τα συμπτώματα αφορούν συνήθως τη γλώσσα, η πάθηση αναφέρεται και ώς γλωσσοδυνία, γλωσσαλγία, γλωσσοπύρωση ή όταν αφορά άλλες περιοχές της στοματικής κοιλότητας αναφέρεται ως στοματοδυνία ή στοματαλγία. Τελικά έχει επικρατήσει ο όρος στοματική καυσαλγία.
Συνοδά ενοχλήματα που μπορεί να εμφανιστούν, είναι ξηροστομία, μεταβολές της γεύσης, αίσθημα δίψας, δυσκολία στην κατάποση κ.α
Πρέπει να σημειωθεί ότι οι ασθενείς με καυσαλγία, συχνά παρουσιάζουν συστηματικές διαταραχές όπως δυσκοιλιότητα, ναυτία, εμετό και συμπτώματα κολίτιδας ή γαστρίτιδας, ευερέθιστο κόλον, κεφαλαλγία ή ημικρανίες, δερματικές βλάβες κτλ. Διαταραχές της μικροβιακής χλωρίδας της στοματικής κοιλότητας ύστερα από λήψη αντιοβιοτικών μπορεί επίσης να προκαλέσουν σύνδρομο καυσαλγίας.
Η καυσαλγία συχνά μπορεί να αποδοθεί σε ορμονικές διαταραχές (εμμηνοπαυσιακές και μετεμμηνοπαυσιακές σε γυναίκες), σε σακχαρώδη διαβήτη, σε υποθυρεοειδισμό, σε έλλειψη σιδήρου, σε κακοήθη αναιμία, έλλειψη βιταμινών, κυρίως συμπλέγματος Β, σε υποασβεστιαιμία, σε υποχλωρυδρία ή αχλωρυδρία, σε αγγειακές διαταραχές, σε ελάττωση της σιαλικής ροής.
Παρότι συχνά ενοχοποιείται η ενδοκρινική λειτουργία για την ανάπτυξη της, η θεραπεία υποκατάστασης με οιστρογόνα/προγεστερόνη δεν επιδρά στα ενοχλήματα από το στοματικό βλεννογόνο στις γυναίκες και πολλές φορές σχετίζεται με τα γενικότερα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης.
Αντιθέτως, η υποκατάσταση των ελλειμάτων σιδήρου, βελτιώνει θεαματικά την κλινική εικόνα. Συχνά τοπικά αίτια ευθύνονται για την εμφάνιση του συνδρόμου όπως μυκητιάσεις Candida, ερυθροπλακια, αυλακωτή γλώσσα, τριχωτή γλώσσα, μέση ρομβοειδής γλωσσίτιδα, σπειροχαιτικές λοιμώξεις, ομαλός λειχήνας, ακόμη και νεοπλάσματα, δηλαδή οποιαδήποτε ερεθιστική εστία που έχει σχέση με τη στοματική κοιλότητα, μπορεί να ευθύνεται για την εκδήλωση του συνδρόμου.
Οι νωδοί (φαφούτηδες) ασθενείς με οδοντοστοιχίες συχνά παραπονιούνται για αίσθημα καύσου ή κνησμού, κυρίως στη περιοχή της άνω γνάθου, χωρίς όμως κλινικά σημεία φλεγμονής. Πολλές φορές μάλιστα το αίσθημα αυτό του καύσου, επεκτείνεται και σε άλλες περιοχές του στόματος πχ στην οπίσθια επιφάνεια χειλέων ή στη γλώσσα. Βέβαια οι οδοντοστοιχίες με κακή εφαρμογή ή ακόμη και η ευαισθησία στις ακριλικές ρητίνες της οδοντοστοιχειας μπορεί να αποτελούν εκλυτικό αίτιο στην εμφάνιση του φαινομένου.
Ακόμη μπορεί να εκλυθεί ύστερα από οδοντιατρική αγωγή πχ εμφράξεις με αμαγαλμα που είναι δυνατό να δημιουργήσουν γαλβανικά ρεύματα. Επίσης έχει αναφερθεί συσχέτιση του συνδρόμου με ανάπτυξη αλλεργίας σε ορισμένες τροφές (ξηρούς καρπούς, φράουλες, φακές κτλ) ή έπειτα από χρήση καπνού ή αλκοολούχου ποτού.
Η αντιμετώπιση του προβλήματος γίνεται σύμφωνα με τα εκλυτικά αίτια και με την παρουσία ή όχι κλινικών ευρημάτων (έλκη από οδοντοστοιχίες μυκητιάσεις, αναιμία κτλ
Η χορήγηση αναλγητικών ανακουφίζει για μικρό χρονικό διάστημα. Βούρτσισμα της γλώσσας επίσης βοηθάει. Η χορήγηση σκευασμάτων βιταμινών του συμπλέγματος Β επί τρίμηνο, ή ακόμη και αν δεν υπάρχει εργαστηριακή ένδειξη ανεπάρκειας, έχει καλά αποτελέσματα. Επίσης, η διόρθωση των επιπέδων σιδήρου του ορού, αν υπάρχει έλλειψη, είναι πρωταρχική σημασίας. Η αποφυγή της ζάχαρης επίσης βοηθάει πολύ.
